آب فقط یک کالا نیست؛ ۱۸ راهکار جهانی برای مقابله با بحران کم آبی
تهران- ایرنا– خشکسالی و بحران جهانی کاهش منابع آب ناشی از تغییرات اقلیمی به تغییر نگاه دولت‌ها و نهادهای بین المللی منجر شده است که باید با آب به عنوان یک منبع گرانبها و نه یک کالا رفتار کنند.
به گزارش ایرنا، نتایج نظرسنجی‌هایی که گِلاب اسکن و ساستین‌ایبلیتی از یکهزار و ۲۰۰ متخصص در ۸۰ کشور جهان به عمل آورده‌اند، در تارنمای “چرخه آبی” منتشر شده است. طبق نظرسنجی بررسی پایداری درباره آب، تقریباً هر صنعت در جهان، تحول سیستماتیک گسترده‌ای را در دهه آینده در برنامه‌ریزی استراتژیک، شیوه‌های تولید و مدل‌های تجاری پیش‌بینی می‌کند.
نظرسنجی جهانی که نظر بیش از ۱۲۰۰ کارشناس پایداری را در ماه مارس منتشر کرد، به این نتیجه رسید که کمبود آب (بحران کم آبی) درک عمومی از ارزش آب را تغییر می‌دهد و دولت‌ها و شرکت‌ها را وادار می‌کند که آب پاک را نه به عنوان یک کالا برای بهره‌برداری، بلکه به عنوان یک منبع گرانبها ببینند.
نظرسنجی گِلاب اسکن، یک شرکت بین‌المللی تحقیقات افکار عمومی و ساستین ایبلیتی، یک اتاق فکر و مشاور استراتژی کسب‌وکار، این سوال را مطرح کرد که «فناوری‌ها یا تغییرات رفتاری که بیشترین نوید را برای رفع کمبود آب در ۱۰ سال آینده نشان می‌دهند، کدامند؟
پاسخ کارشناسان، ۱۹ راه حل اجماعی را در برداشت:
۱.آموزش برای تغییر مصرف و سبک زندگی
در نهایت تغییر چهره این بحران مستلزم آموزش برای ایجاد انگیزه در رفتارهای جدید است. مقابله با عصر کمبود آب در آینده مستلزم بازنگری اساسی در تمام انواع مصرف، از استفاده فردی گرفته تا زنجیره تامین شرکت های بزرگی چون جنرال الکتریک است. برخی از مناطق به رهبری هند، استرالیا و جنوب غربی ایالات متحده در حال حاضر با بحران آب شیرین مواجه هستند. حیاتی‌ترین کار این است که مطمئن شویم مشکل در سراسر جهان بسیار بهتر درک شده است.
۲. ابداع فناوری‌های جدید صرفه جویی در آب
در مناطقی که سفره‌های زیرزمینی در حال خشک شدن هستند و آب باران به طور فزاینده‌ای پیش‌بینی‌ناپذیر است، به نوآوری نیاز است اما همانطور که ما تلاش می‌کنیم با کمبود آب شیرین کنار بیاییم و فناوری‌های حفاظتی را توسعه دهیم، مصرف انرژی یک نکته مهم است.
۳. بازیافت فاضلاب
در ماه مارس، اعضای کارگروه روز جهانی آب خواستار ایجاد طرز فکر جدیدی برای تصفیه فاضلاب شدند. برخی از کشورها چون سنگاپور سعی در بازیافت برای کاهش واردات آب و رسیدن به خودکفایی دارند. این جمهوری ثروتمند شرق آسیا پیشرو در توسعه فناوری است که فاضلاب را برای مصارف دیگر از جمله شرب پاک می‌کند.
۴. بهبود روش های آبیاری و کشاورزی
حدود ۷۰ درصد از آب شیرین جهان برای کشاورزی استفاده می‌شود. بهبود آبیاری می‌تواند به کاهش شکاف عرضه و تقاضا کمک کند. در برخی موارد، روش‌های بی‌رویه آبیاری که برای دوره‌های قبلی منظور شده بود، توانایی کشاورزان را برای تأمین غذا و فیبر برای جهان در حال رشد تضعیف کرده است.
به عنوان مثال می توان به حوضه موری-دارلینگ در استرالیا، دریای آرال آسیای مرکزی و جنوب غربی آمریکا اشاره کرد. اگرچه فناوری جدید به یک راه حل جذاب تبدیل شده است، کارشناسان جهانی آب همچون پیتر گلیک خاطرنشان می کنند که در برخی موارد همچون سیستم‌های کشاورزی در کالیفرنیا، داستان‌های موفقیت می‌تواند با بهبود آنچه در حال حاضر وجود دارد، اتفاق بیفتد.
۵.مناسب‌سازی قیمت آب
قیمت‌گذاری و حقوق آب دست به دست هم می‌دهند و مصرف‌کنندگان منافع قیمت‌های بالاتر را زیر سوال می‌برند. به گفته کارشناسان سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، یک مجمع اقتصادی بین‌المللی متشکل از ۳۱ کشور ثروتمند جهان، افزایش قیمت‌ها به کاهش زباله و آلودگی کمک می‌کند. اما تحقیقات چرخه آبی در ماه مه در مورد سیستم‌های قیمت‌گذاری آب در شهرهای بزرگ ایالات متحده نشان می‌دهد که سیستم‌های قیمت‌گذاری فعلی آب و برق منسوخ شده‌اند، سیگنال‌های اشتباه ارسال می‌کنند و نیاز به اصلاح دارند.
۶.توسعه کارخانه‌های انرژی نمک‌زدای موثر
تا به امروز، نمک‌زدایی یک راه حل پر انرژی برای کمبود آب ( بحران کم آبی ) بوده است. به طور معمول، خاورمیانه از ذخایر بزرگ انرژی خود برای ساخت نیروگاه‌های نمک‌زدایی سرمایه گذاری کرده است اما عربستان سعودی با اعلام اخیر خود برای استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند نوع جدیدی از نمک‌زدایی را تقویت کند. بریتانیا با تسهیلات در مقیاس کوچک برای کشاورزی رویکرد متفاوتی در پیش گرفته است اما این نوآوری‌ها، منبع مورد نیاز دیگر یعنی اهمیت آزمایش‌های تکنولوژیک را آشکار می‌سازد.
۷. بهبود حوضه آبریز و برداشت
سیستم‌های حوضه آب برای مناطقی که منابع آب قابل اعتماد دیگری ندارند، ضروری است. پاکستان و هند – دو کشوری که با برخی از بدترین اثرات تغییرات آب و هوایی دست و پنجه نرم می‌کنند – در حال اصلاح سیستم‌های جمع آوری آب باران هستند. این تلاش‌ها کنترل مستقل منابع آب را فراهم می‌سازد.
۸. مشارکت همگانی
سازمان‌های اجتماعی تجارب کسانی را که صدایشان سزاوار شنیده شدن بیشتر است، ارتقا می‌دهند. حصول اطمینان از حکمرانی مؤثرتر مردمی، به جوامع قد می‌دهد و می‌تواند به تغییر سیاست‌های مؤثر در مقیاس ملی منجر شود.
۹. وضع و تدوین سیاست‌ها و مقررات بهتر
از آنجایی که کمبود آب، امنیت غذایی و آلودگی را پیچیده می‌کند، دولت‌ها باید نقش خود را دوباره تعریف کنند. دولت ایالات متحده در حال بررسی گسترش قانون آب پاک برای اطمینان از حفاظت بیشتر است. در همین حال، در روسیه، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور به تخلیه زباله در دریاچه بایکال، یکی از بزرگترین منابع آب شیرین جهان اذعان و اعتراف کرده است.
صرف نظر از اینکه رهبران منتخب چه مسیری را طی می‌کنند، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که آنها رویکردهای متعددی را در نظر می‌گیرند. این نظرسنجی همچنین نشان داد که اکثر مردم می‌گویند تضمین دسترسی جوامع به آب پاک به عهده دولت است.
۱۰. مدیریت کلان اکوسیستم‌ها
به بیان ساده، مدیریت کلان برای یک رویکرد عملی و عقلی برای نظارت بر منابع طبیعی است که اهداف اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی را در نظر می‌گیرد. نمونه‌های خوب مدیریت کلان جوامعی هستند که کارخانه‌های تصفیه فاضلاب را راه‌اندازی و در عین حال مشارکت با تولیدکنندگان انرژی پاک را دنبال می‌کنند تا از فاضلاب برای بارور کردن جلبک‌ها و سایر محصولات سوخت زیستی استفاده کنند. محصولات به نوبه خود مواد مغذی را جذب و فاضلاب را تصفیه می‌کنند و هزینه‌های پمپاژ و تصفیه را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند.
۱۱. بهبود زیرساخت‌های توزیع
زیرساخت‌های ضعیف برای سلامت و اقتصاد مخرب است. منابع را هدر، هزینه‌ها را افزایش، کیفیت زندگی را کاهش و اجازه می‌دهد تا بیماری‌های قابل پیشگیری از طریق آب در میان جمعیت‌های آسیب‌پذیر به ویژه کودکان گسترش یابد.
مشکل به کشورهای در حال توسعه محدود نمی‌شود. در آمریکا لوله‌های آب به‌طور مرتب می‌شکنند که هشدار را به دنبال دارد. سیستم‌های تصفیه فاضلاب به طور منظم سرریز می‌شوند، عملکرد نادرست دارند و باعث بسته شدن ساحل می‌شوند.
۱۲. کم کردن مصرف آب شرکتی
مصرف آب صنعتی تقریباً ۲۲ درصد از مصرف جهانی را تشکیل می‌دهد. آب صنعتی شامل آبی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم هنگام تولید کالا مصرف می‌شود. با توجه به شدت فزاینده کمبود آب، تولید پایدار اهمیت بیشتری پیدا می‌کند از این رو، کارشناسان هزینه‌های یک بخش صنعتی به‌ویژه آب بطری‌شده را زیر سوال می‌برند.
۱۳. ایجاد چارچوب‌های بین‌المللی و همکاری نهادی
به سختی می‌توان به توافق‌های بین‌المللی الزام‌آور برای مسائل منابع طبیعی دست یافت. کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل گواه این نکته است، ولی این نباید موجب شود بحران آب شیرین که مسلماً قابل مشاهده‌ترین و وحشتناک‌ترین خطر تغییرات آب و هوایی است، نادیده گرفته شد.
موافقت‌نامه‌های منطقه‌ای مربوط به آب‌های فرامرزی یا مشترک همچون پیمان دریاچه‌های بزرگ در ایالات متحده و توافقنامه حوضه رود نیل در آفریقا به همان اندازه دشوار است اما سیاست‌گذاران و مدافعان باید به تلاش خود ادامه دهند. معاهدات بشردوستانه، مانند اهداف توسعه هزاره آب آشامیدنی سازمان ملل نشان می‌دهد که راهبردهای جهانی جامع امکان پذیر است.
۱۴. رفع آلودگی
اندازه‌گیری و پایش کیفیت آب برای سلامت انسان و تنوع زیستی ضروری است. این موضوع تاریخی به اشکال مختلف مطرح است، در حالیکه تضمین کیفیت آب آشامیدنی و در سطح محلی، ایجاد پل‌های بین‌المللی برای راه حل‌ها ضروری است.
۱۵. منابع مشترک عمومی؛ دسترسی عادلانه
یکی از اهداف توسعه هزاره سازمان ملل متحد تضمین دسترسی به آب آشامیدنی است. در حالیکه مراحل دستیابی به این هدف مورد بحث قرار می گیرد، این دیدگاه که آب یک حق اساسی است، مطرح می‌شود. در حالیکه کشورهایی چون شیلی تلاش می‌کنند حقوق آب را اصلاح کنند، سیاستمداران ایالات متحده در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه حقوق دسترسی را برای حفاظت فدرال از دریاچه میشیگان، یکی از بزرگترین ذخایر آب شیرین جهان، تفسیر کنند.
۱۶. تحقیق و توسعه؛ نوآوری
دسترسی به آب در شرایط کم آبی کنونی جهان، در تصمیمات تجاری به اولویت بسیار بالاتری تبدیل خواهد شد. جوامع احتمالاً به دنبال مشارکت عمومی و خصوصی هستند که از ظرفیت‌های نوآورانه شرکت‌ها استفاده می‌کند. یک مثال: شهرهایی که تصفیه خانه‌های فاضلاب دارند، احتمالاً به دنبال مشارکت با تولیدکنندگان انرژی پاک برای بارور کردن جلبک‌ها و سایر محصولات سوخت زیستی با فاضلاب هستند.
۱۷. پروژه‌های آب در کشورهای در حال توسعه؛ انتقال فناوری
تغییرات اقلیمی،کمبود آب و بحران کم آبی، شدیدترین پیامدها را در مناطق در حال توسعه همچون شمال غربی هند و جنوب صحرای آفریقا ایجاد می‌کند. یکی از راه حل‌های پیشنهادی، انتقال فناوری‌های حفاظت از آب به این مناطق خشک است. انجام این کار دشوار است زیرا اقتصادها ضعیف هستند و شکاف‌هایی در مهارت‌ها وجود دارد که اغلب مقامات دولتی و تجاری را مجبور می‌کند این تغییرات را بر شهروندان محلی تحمیل کنند.
۱۸. کاهش تغییرات آب و هوایی
تغییرات آب و هوایی و کمبود آب دست به دست هم داده و باعث ایجاد برخی از بزرگترین چالش‌های معاصر برای نسل بشر می‌شود. این مسائل یک رابطه متقابل دارند که توسط هیات بین دولتی تغییرات آب و هوایی (IPCC) شناسایی شده است که در آن، “سیاست‌ها و اقدامات مدیریت آب می‌تواند بر انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) تاثیر بگذارد. ” همانطور که گزینه‌های انرژی تجدیدپذیر دنبال می‌شوند، مصرف آب از این تاکتیک‌های کاهنده، باید در طیف تولیدهای جایگزین، از محصولات انرژی زیستی گرفته تا نیروگاه‌های برق آبی و خورشیدی مورد توجه قرار گیرند.